Argan yağı, Fas denilince akla gelen ilk şeylerdendir. Bu muhteşem ülkeye yapılan hiçbir gezi, bu “Sıvı Altına”, ‘Argan ağacına ve meyvesine’ rastlamadan; ve ürünlerinden yanınıza almadan tamamlanmış sayılmaz.
Argan yağının faydaları dünya çapında cilt ve saç bakımına meraklı bir çok kişi tarafından bilinse de geldiği coğrafya olan Fas’tan çok az kişi haberdardır. Fas’ı ziyaret eden bir çok kişi geleneksel pazarlarda ve aktarlarda şişeler içinde paketlenmiş bu sıvı altın hakkında duyduklarına şaşırıp, ne olduğu konusunda merak duyacaktır. Gelin, sizi “Argan ve Argan yağı” konusunda merak edilenler hakkında aydınlatayım.
Argan Yağı Nedir ve Nerede Çıkarılır?
Argan yağı, bademe veya fındığa benzeyen, argan ağacı meyvesinin (Argania spinosa) tohumlarından soğuk sıkılarak elde edilir. Yüzyıllar sonra, Fas’ın güneybatısında yer alan Essaouirra ve Agadir şehirlerinde fosil kalıntılarında kendiliğinden türemiş endemik bir bitkidir.
Kaç Çeşit Argan Yağı Vardır?
Argan yağının iki temel kullanımı vardır. En yaygın olanı kozmetikte (özellikle saç, cilt ve tırnak ürünleri), diğeri ise zeytin yağ gibi yemek pişirmede, salatalarda ve kahvaltılarda yemek için kullanılır. Yemek yapımında çok fazla tercih edilmez. Daha çok kahvaltıda veya ara öğünlerde atıştırmalık olarak yenir. Kavrulduğu için kokusu biraz ağırdır. Yağın kızarmış, kavrulmuş, cevizli bir tadı var, susam yağı gibidir, ancak ağızda acı bir tat bırakmaz.
İki yağı birbirinden ayırmanın en iyi yolu, rengine bakmak. Yemek için yapılan Argan yağı kavrulmuştur ve daha koyu renkli, kahverengidir. Kavrulmuş olmayan, kozmetik kullanıma yönelik Argan yağ; şeffaf, parlak, sarımsı ve açık renklidir. Hafif bir kokuya sahiptir.
Amlou yemeyi unutmayın: Fıstık ezmesine benzeyen; kızartılıp öğütülmüş badem, bal ve Argan yağının bir araya getirip yoğurulmasıyla oluşturulan bir macundur. Khobuz olarak bilinen taze Fas ekmeğine sürülüp yendiğinde lezzeti eşsizdir.
Argan Yağı Nasıl Yapılır?
Öncelikle, küçük, koyu çakıl taşlarına benzeyen Argan fındıkları hasat edilir. Sonra yörenin kadınları ve kızları oturup saatlerce ellerindeki taşlarla argan fındıklarını teker teker kırıp içlerini çıkarırlar. Zahmetli ve sabır isteyen bir iştir. Bu zahmetin bedeli argan ürünlerine yansır.
İşleminin bir sonraki aşaması, çekirdekleri elle öğütülmesidir. Böylece Argan yağı bir kaba akarken, arkasında yapışkan kahverengi bir posa bırakır. Arta kalan posalar sabun yapımında kullanılır. Diğer sabunlar gibi köpürmez fakat cilt için faydalıdır.
Keçilerin Dışkılarından Toplanıp Elde Edilen Argan Yağı
Fas’ta, eskiden keçiler, yağ üretiminin önemli bir parçasıydı. Argan fındığının, zor açılan dış kabukları göz önüne alındığında, keçi dışkısından çıkan arganlar, keçinin midesinde yumuşadığı için daha kolay kırılıyordu.
“Fas’ın Keçileri Argan Ağaçlarını Neden Çok Seviyor?” adlı yazıma da göz atın.
Günümüzde Argan talebi, sadece keçilerden elde edilenden daha büyük; ancak bazı yerlerde geleneksel keçi kakası süreci hala devam ediyor.
Fas’ta Argan Yağı Nereden Alınır, Pahalı mı?
Mutfak argan yağımızı (daha fazlası aşağıdadır), el yapımı bir köyde insanları tanıyan Faslı bir arkadaşımızdan satın aldık. Siparişi verdi ve biz üç gün bekledik (bunun gerçek olduğuna dair başka bir gösterge). Taroudant’taki karavan kapımıza yeniden kullanılmış plastik bir şişeyle gelen bir litrelik depomuz, bize 220 dirhemi geri verdi – 20 doların biraz üzerinde..
En kaliteli argan yağının kokusu giderilmemelidir. Koku giderme işlemi, argan cevizinin kokusunu ve yağın en başta bu kadar aranan olmasını sağlayan birçok önemli besin maddesini ortadan kaldırır.
Gerçek Argan Yağını Nasıl Anlarsınız
Eşsiz kokusunu alabilmeniz için yağı koklayın. Ayçiçek yağı veya kırmızı biber gibi kokuyorsa, gerçek değildir. Topraksı bir kokusu yoksa uzak durun.
Tamamen doğal bir ürün olan bu yağ cildinize emilecektir. Elinize sürün ve 30 dakika kadar bekleyin. Cildinize nüfuz etmişse, gerçek anlaşma budur. Hala yağlı ve görünürse sahtedir.
Yağınızı buzdolabında saklamak, aynı zamanda sertleşeceği için gerçekliğini kanıtlamaya da hizmet eder. Argan yağınız sertleşmezse, gerçek değildir.
Fas’ın Argan Ağaçlarını Gelecekte Bekleyen Tehditler
Keçiler, argan ormanlarına yönelik birincil tehditlerden biridir çünkü yapraklar üzerinde otlamak için ağaçlara tırmanırlar. Keçiler ve bazı yerlilerin agresif meyve toplama teknikleri, dallara zarar verip, gelecek yılın hasatı için gerekli olan tomurcukları yerinden çıkarabilir.
Argan ormanları gün geçtikçe azalıyor; ortalama yoğunluğu hektar başına 100’den 30 ağaca düştü. Ayrıca, yüksek kaliteli odun kömürüne olan talepten dolayı ve daha yakın zamanda, domates gibi ihraç ürünleri için arazinin tarlalara dönüştürülmesinden kaynaklanıyordu.
Bunları Bilmenizde Fayda Var
- Her gün az miktarda Argan yağı yemenin yaşlanmayı geciktirici etkiler sağladığı ve cildinizin nemli ve pürüzsüz kalmasına yardımcı olduğu söylenir.
- Fas’ta denenecek en lezzetli Argan yiyeceklerden biri olan bir karışım olan Amlou’yu tadın.
- Kozmetik argan yağını satın alırken, yalnızca bir bileşen olduğundan emin olun: yüzde 100 argan yağı (Argania spinosa çekirdek yağı) koruyucu, koku, su vs içermemelidir. Onunla karıştırılan herhangi bir şey, yağın etkilerini azaltacaktır.
- Ekolojik değeri ve yerel ekonomik önemi nedeniyle, 2,5 milyon hektarlık Argan orman bölgesinin tamamı 1998’de UNESCO Biyosfer Rezervi ilan edildi.
- Fas’ın her yerinde Argan yağı satılır. Özellikle Essaouira yolundaki kooperatiflerde çok fazla çeşidi bulunur.
- Argan yağı fiyatları, yerine göre değişir. Pazarlık yapmayı unutmayın.
