Afrika, Arap ve Avrupa kültürleri etkisi altında kalan Fas’ta hangi dillerin konuşulduğu Fas hakkında merak edilen konulardan biridir. Bazıları Faslılar’ın Fransızca konuştuğunu düşünerken bazıları da sadece Arapça konuşulduğunu sanmaktadır. Bu varsayımlar kısmen doğru olsa da Fas’ta konuşulan dilleri bu yazıda ele aldım.
Fas, şüphesiz ki, Kuzey Afrika’nın dil ve kültür açısından en çeşitli ülkelerinde biridir. Bu yüzden, Fas’ta Standart Arapça, Fransızca, Darija ve Amazigh dilleri dahil olmak üzere çeşitli diller konuşulmaktadır.
Fas çeşitli dil etkilerinin olduğu çok çeşitli bir dil toplumudur. Fas’ta konuşulan diller şöyledir: Darija (Fas Arapçası), Standart Arapça, Fransızca, Amazigh (Berberi dilleri), İspanyolca ve İngilizce’dir.
Fas’ın nasıl bir ülke olduğunu merak ediyorsanız “Fas’ta Gezilecek Yerler” yazıma da göz atabilirsiniz.
Fas’ın Kültürel Etkileşimi ve Fas’ta Konuşulan Dillerin Tarihçesi
Fas Tarihine baktığımızda, Fas Berberler dışında çeşitli kültürlerin de etkisinde kalmıştır: Fenikeliler (M.Ö. 800), Romalılar (M.Ö. 500) ve Bizans İmparatorluğu (M.Ö. 600) tarafından işgal edilmiştir. Bu saldırılar da Fas’ın dilini ve kültürünü farklı ölçülerde etkilemiştir.
7. yüzyılda Müslümanların Kuzey Afrika’ya akınları sonucu Arapça’nın sadece Fas’ta değil, tüm bölgede baskın dil haline gelerek büyük bir dini, kültürel ve dilsel dönüşümün başlangıcı olmuştur.
Fas’ta Konuşulan En Eski Dil Berberiler’in Dilidir
Berberilerin geçmişleri MÖ 3000’e kadar uzanıyor. Berberiler (Amazigh) Fas’ta hayatta kalan en eski ve hala etkin olan tek etnik gruptur.
Stratejik bir konuma sahip olmasından dolayı, Fas, çağlar boyunca çeşitli güçler tarafından yönetilmiş ve etki altına alınmıştır. Kayıtlara göre Berberiler Fas’ın en eski sakinleridir. Dolayısıyla, Fas’ta konuşulan en eski dil ise Berberilerin dili olan “Amazigh”dir.
Fas’ta konuşulan ‘Berberi’ Dilleri Çeşitleri
Fas’taki Berberi dilleri M.Ö. 3000’e kadar uzanır. Berberi dili (Amazigh) Fas’ta resmi bir dil olarak kabul edilir. Afrika’nın en eski dilleri arasındandır. Bugün, Kuzey Afrika’nınçoğuna, Mısır’a kadar yayılan Berberilerin kaleleri Fas’taki Atlas Dağları’nın kuzeybatı koridorudur. Dünyadaki en fazla sayıda yerli berberice konuşan halk hala buradadır.
Fas’ta konuşulan Berberi dilinin (Amazigh) üç ana lehçesi veya dilsel çeşidi vardır:
- Rif veya Tarifit
- Tachelhit
- Tamazight
Tarifit: Kuzey’de, Rif Dağları çevresinde konuşulur.
Tamazight: Atlas Dağları’nın merkezinde konuşulur.
Tachelhit: Sous bölgesinde konuşulur.
Amazigh dilleri başlangıçta Tifinagh alfabesi kullanılarak yazılmıştır; ancak daha sonraları genellikle Arapça ve daha yakın zamanda Latince komut dosyaları kullanılarak yazılmıştır.
Merak edip aşağıya birkaç tamazight kelimesi ekledim:
Burada mı yaşıyorsun?: Is tzdghd datkh?
Evet: Ih
Hayır: Oho
Nasılsın?: Mayt3nid?
Fas’ta Konuşulan Standart Arapça
Standart Arapça Fas’ın resmi dilidir. Temel ve yükseköğretimde, mahkemelerde, dini törenlerde ve iş hayatında konuşulur. Anayasaya göre standart Arapça Fas’ta en çok resmi statüye sahiptir. Bu nedenle, tüm resmi alanlarda kullanılan dildir.
Fas Arapçası – Darija
“Fas Arapçası” Çeşitli nedenlerden dolayı Arapça’nın diğer dil çeşitlerinden farklıdır. Arapça konuşulan ülkelerin çoğu neredeyse sadece tek dilli ülkeler olmasına rağmen Fas’ta durum durum farklıdır. Çok kültürlü ve çok dilli bir ortam olduğu için Fas’a özgü bir Arapça şekillenmiş. Ayrıca, Fas Arapçası (Darija) Amazigh dilleri, Latince, Fransızca ve İspanyolca’dan da izleri taşımaktadır.
Fas Arapçası (Darija Dili) Nedir ve Nerelerde Konuşulur?
Arapça’da Darija kelimesi ‘yaygın’ ve ‘bilinen’ anlamına gelir ve bugün Fas’ta konuşulan Arapça çeşitliliğini tanımlamak için kullanılır. Darija aynı zamanda Cezayir Arapçası gibi bölgedeki diğer dil çeşitleri için kullanılan isimdir.
Darija, Fas’ın en çok kullanılan dili olarak kabul edilebilir. Darija yazılı bir dil olmadığından, dilbilgisi ve yapısı ülke genelinde açıkça tek tip değildir. Buna ek olarak, Darija Fas halkının çoğunluğunun ana dili olmasına rağmen, Fas’ta çok az resmi dil statüsüne sahiptir. Darija eğitimde, mahkemelerde, hükümette veya dinde kullanılmaz; standart Arapça bu alanlarda varsayılan dildir.
Darija, kültürlerinin ve ulusal kimliklerinin eşsiz bir parçası olarak gören Fas halkı tarafından da son derece seviliyor ve el üstünde tutuluyor. Arapça tüm dünyada konuşulurken, Darija sadece Faslılar tarafından konuşulur.
Ayrıca, genel Arapçayı konuşanlar, Fas Darija Arapçasını benzersiz morfolojisi ve telaffuzu nedeniyle anlamakta zorluk çekerler.
Farklı bölgelerde konuşulan Darija, telaffuz ve yapıdaki ince farklılıklarla karakterizedir. Fas’ta yaygın olarak bilinen Darija çeşitlerinden biri, Kazablanka ve Rabat gibi büyük şehirlere hakim olan ana lehçedir. Ayrıca Tangier’de konuşulanlar ve Saraha bölgesinde konuşulan Hassania gibi başka bölgesel lehçeler de bulunuyor.
Fas Darija’sını Öğrenmek Kolay Mı?
Arap olmayan biri için, Fas Arapçası (Darija) standart Arapça veya diğer yaygın Arapça çeşitlerinden daha zor geliyor. Hatta bir adım daha ileri gideceğim ve öğrenilmesinin zor olduğunu söyleyeceğim. Darija, sadece konuşulan bir dil olmasından dolayı en iyi şekilde öğrenmek için, Darija’yı dinlemek ve konuşmak gerekir.
Fas Arapçasına örnek bazı kelimeler:
Benim adım Fatih: Smiti Fatih
Nasılsın?: Kif dayer?
İyiyim: Ana labass
Ben Türkiye’lim: Ana men Türkiye
Please: Afak…
Teşekkürler: Chokran
Fas’ta İngilizce Konuşuluyor Mu?
İngilizce, birçok nedenden dolayı Fas’ta daha popüler hale geliyor. Kazablanka ve Marakeş gibi ticaret ve turizm şehirlerinde daha sık konuşulmaktadır. İngilizce, Fas’ta resmi bir statüye sahip olmasa da devlet okullarında, Arapça ve Fransızca’dan sonra üçüncü dil olarak dersi verilmektedir.
