Kutubiyye Camisi, Marakeş’in en önemli yapısı ve Fas mimarisinin en güzel örneklerinden biridir. Camini Minaresi şehrin her yerinden rahatlıkla görülebilir ve bu minare şehrin mil taşıdır.
Caminin minaresi şehrin her yerinden görülebilmesi için şehir planlamasında yollar yıldız dilimlidir. Şehrin ana caddelerinin sonunda minare gözükür. Ayrıca şehrin görsel estetiğine zarar verecek çok yüksek ve çirkin binalara izin verilmemiştir.
Marakeş’teki Kutubiyye Camisinin çevresi kafelerin, geniş bahçelerin olduğu tur otobüslerinin ve turist gruplarının hiç eksik olmadığı bir yerdir. Biz zamanlar bu caminin etrafı kitap dükkanlarıyla doluydu ve kitapçılar camisi anlamına gelen Kutubiyye ismi verildi.
Fas mimarisinin en güzel örneklerinden biri olan caminin minaresi 67 metre yüksekliğindedir. Kare planlı minarenin bitişik olduğu cami, toplamda 17 koridor ve 112 kolondan oluşmaktadır.
Marakeş’te şehrin ve sosyal hayatın ortasında yer alan Kutubiye Camisi aynı zamandan şehrin en uğrak yeri olan ve UNESCO tarafından kültür mirası listesine alınan Djemaa El Fna meydanının yanındadır. Bu yüzden, onun minaresinin arka planda olmadığı bir Marakeş fotoğrafı bile düşünülemez.
Hal böyle olunca tarihten bu yana cami ve minaresi hakkında bir çok ilginç hikaye söylenile gelmiştir. Kutubiyye Camii ile alakalı üç ilginç detay var:
1.Kutubiyye Camisi Yapıldıktan Sonra Kıblesinin Yanlış Olduğu Anlaşılıyor
Cami 12. yüzyılda inşa ediliyor fakat yapımı bittikten sonra kıblesinin yanlış olduğu anlaşılıyor. Yaklaşık 50 yıl sonra hemen yanına yeniden başka bir cami yapılıyor ve halk kıblesi doğru olan yeni camiyi kullanıyor.
Yıllarca bu yeni cami ile eski cami yan yana duruyor. Aradan uzun yıllar geçiyor ve kıblesi yanlış inşa edilen cami yıkılıyor; yeni yapılan cami ise günümüze kadar ulaşıyor. Eski caminin ufak tefek yıkıntıları hala Kutubiyye Camii’nin yanında görülebiliyor ve Faslılar bu hikayeyi dilden dile anlatıyorlar.
2.Minarenin Tepesindeki Yaldızlı Bakır Toplar Altından Yapılmış
Minarenin tepesindeki yaldızlı bakır toplar hakkında popüler bir efsane, saf altından yapıldığıdır. Bir zamanlar bu topların sadece üç tane olduğunu ve dördüncüsünü Yaqub al-Mansur’un karısı tarafından, Ramazan ayında orucunu bozmanın kefareti olarak Altın takılarını eriterek dördüncü küreyi oluşturduğu iddia ediliyor.
Efsanenin bir başka versiyonu da, diğer üç topun da, başlangıçta Saadi Sultanı Ahmad al-Mansur’un eşinin altınlarından kullanılarak tamamen altından yapılmış olmasıdır.
3.Müezzinlerin At Üstünde Çıktığı Minare
Kutubiyye Camini özel kılan ve daha da ilginç olan üçüncü detay ise şöyle: Söylentilere göre caminin kare olan minaresinin içinde merdiven yerine rampa bir yol inşa ediliyor. Caminin müezzinleri ezan okumak için şerefeye atla da çıkabiliyorladı. Çok yüksek bir minareye yürüyerek çıkabilmenin zor olduğu düşünülünce minareye at üstünde çıkmakta bir seçenekti.
Ezan okurken at üstünde olup olmadıkları muamma; fakat bizim ülkedeki camilerin minareleriyle kıyaslayınca, bizim için hikaye bu haliyle bile ilgi çekici.
Minaresine atla çıkan müezzinler Camiyi bizim için çok ilginç bir hale getiriyorlar. Belki de ezanı bile at üstünde okuyorlardı; kim bilir.
Kutubiyye Camisinin Tarihçesi
Cami, 1147 yılında Almohad Halifesi Abd el-Mu’min tarafından Marakeş’i Almoharavidlerden almasında sonra yaptırılmıştır.
Yanına yapılan bugünkü yeni Cami, 1158 civarında Abd el-Mu’min tarafından tamamen yeniden inşa edildi. Fas’ın ünlü mimarı Ya’qub al- Mansur 1195 yılında minarenin yapımını tamamladı.
Cami, Almohad mimarisinin ve genel olarak Fas cami mimarisinin klasik ve önemli bir örneği olarak kabul edilir. Yüksekliği 77 metre olan minare farklı geometrik kemer motifleriyle dekore edilmiş ve tepesinde bir kule ve metal küreler vardır. Minare aynı zamanda Marakeş’in önemli bir simgesi ve sembolü olarak kabul edilir.
Marakeş’teki tüm binalar gibi yapı da gül rengindedir. Koutoubia adı Arapça kitapçı kelimesinden kaynaklanmaktadır; O zamanlar 100 kadar kitapçı caminin girişinde ve çevredeki bahçelerde ticaret yaparmış. Kitapçılar artık mevcut olmasa da, yerel halk portakal ağaçlarının gölgesinde saatleri yontmak için burada toplandığında erkekler çerez ve patlamış mısır satıyorlar.
Caminin Diğer İsimleri
- Jami’ al-Kutubiyah
- Kutubiyya Camii
- Koutoubia Masjd
- Kitapçılar Camii
- Djama’a Koutoubia
- Jami al Kutubiya
- Djamaa al-Kotoubia
- Djemaa Koutoubia
Kutubiyye Camisi Nasıl Gezilir?
Fas’ın Turizm başkenti olarak bilinen Marakeş’in en çok göze çarpan yapısıdır. Herkesin merak edip gezmek istediği bu caminin içine girmek için Müslüman olmanız gerekiyor. Müslüman bir ülkeden olmayan hiç bir yabancı Fas’taki bu camiye ve diğer camilere giremez. Bu caminin kapısına kadar gidebilirsiniz. Etrafındaki geniş bahçede dolaşıp caminin fotoğrafını çekebilirsiniz.
